Przypadek 1.
Pan Jan, pracownik pana Andrzeja, chce wziąć dwutygodniowy urlop w najgorętszym okresie sezonu. Czy właściciel firmy brukarskiej może się na to nie zgodzić?
Tak, w niektórych przypadkach pracodawca może odmówić udzielenia urlopu, gdyż zgodnie z art. 164 § 2 Kodeksu pracy przesunięcie terminu urlopu jest dopuszczalne ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy, jeśli nieobecność pracownika mogłaby poważnie zakłócić tok pracy.
Taką wyjątkową okolicznością będzie bez wątpienia szczyt sezonu na roboty brukarskie (uzasadniony interes firmy). Wiąże się to z koniecznością świadczenia pracy przez wszystkich pracowników zatrudnionych w firmie albo też z brakiem możliwości zapewnienia zastępstwa osobie wnioskującej o urlop.
Pracodawca musi jednak podać przyczyny odmowy (przesunięcia) udzielenia urlopu. Zobowiązany jest też do zwrotu kosztów poniesionych przez pracownika, które są bezpośrednio związane z przesunięciem urlopu.
Przypadek 2.
Okazało się, że pracownik pana Marka wykorzystuje swój urlop wypoczynkowy na pracę dorywczą w konkurencyjnej firmie. Co powinien zrobić właściciel firmy?
Chcąc uniknąć takiej sytuacji, pracodawca powinien wcześniej zawrzeć z pracownikiem umowę zobowiązującą do niepodejmowania się pracy czy niewykonywania umowy o podobnej lub takiej samej treści na rzecz innych podmiotów (umowa zawierająca klauzulę konkurencyjną).
W aktualnym stanie prawnym nie ma normy prawnej zakazującej pracy u innego pracodawcy podczas urlopu wypoczynkowego, a więc tylko od pracownika zależy, w jaki sposób wykorzysta swój urlop.
Jedynie zawarta umowa o zakazie konkurencji daje pracodawcy możliwość zabezpieczenia swoich interesów – poprzez żądanie od pracownika wyrównania szkody powstałej w wyniku wykonywania przez niego działalności konkurencyjnej.
Przypadek 3.
Czy w związku z nadmiarem zleceń pan Zygmunt, właściciel firmy budowlanej, może odwołać urlop swojego pracownika i polecić mu bezwzględne stawianie się w pracy?
Tak, pracodawca – poza możliwością odmowy udzielenia urlopu – może także pracownika z niego odwołać, jednak pod pewnymi warunkami.
I tak, pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego tylko wówczas,
gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu (art. 167 § 1 Kodeksu pracy).
W naszym przypadku okoliczność nadmiaru zleceń musiałaby zaistnieć dopiero po rozpoczęciu urlopu przez pracownika. Jeżeli była ona znana pracodawcy wcześniej, odwołanie z urlopu nie będzie możliwe.
Trzeba przy tym pamiętać, że skorzystanie przez pracodawcę z uprawnienia do odwołania pracownika z urlopu jest traktowane jako polecenie służbowe, a zatem jego niewykonanie może zostać uznane za ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych, konsekwencją czego jest rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Również i w tym przypadku pracodawca zobowiązany jest do opłacenia poniesionych przez pracownika kosztów pozostających w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu.