Przypadek 1.
Czy w swojej firmie brukarskiej mogę zatrudnić (na umowę o pracę) szesnastolatka – do wykonywania lekkich prac? Jaki wymiar godzin, rozkład i czas pracy mogę uwzględnić?
Osoba młodociana, czyli zgodnie z definicją zawartą w art. 190 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 2020 r., poz. 1320 z późn. zm.) osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat, poza zatrudnieniem w celu przygotowania zawodowego, może również zostać zatrudniona w ramach umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac.
A zatem tak, możemy zatrudnić szesnastolatka, jednakże musi on mieć ukończoną co najmniej szkołę podstawową oraz posiadać orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania danej pracy. Przy czym wykonywane przez niego prace nie mogą zagrażać życiu, zdrowiu i rozwojowi psychofizycznemu, jak również nie mogą utrudniać wykonywania obowiązku szkolnego.
Jeżeli chodzi o wymiar i rozkład czasu pracy pracownika młodocianego, to musi on uwzględniać tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego. Przy czym tygodniowy wymiar czasu pracy osoby młodocianej nie może przekroczyć 12 godzin, a dzienny w dniu zajęć szkolnych – 2 godzin. W przypadku wykonywania pracy przez młodocianego w okresie ferii szkolnych, czas pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6 godzin.
Przypadek 2.
Chcę zatrudnić młodocianego w celu przygotowania zawodowego. Czy mam zawrzeć z nim umowę o pracę?
Mimo iż obecnie powszechnym jest podejmowanie pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, np. umowy zlecenia, to w celu zatrudnienia pracownika, w tym pracownika młodocianego, powinniśmy zawrzeć z nim umowę o pracę. Należy bowiem pamiętać, iż bez względu na charakter podpisanej przez strony umowy, jeżeli osoba zobowiązuje się do wykonywania określonej pracy na rzecz zatrudniającego, a ten rozlicza ją, wyznacza jej miejsce oraz czas wykonywania pracy, jak również świadczy przewidziane w umowie wynagrodzenie, to stosunek łączący zainteresowanych zostanie potraktowany jako umowa
o pracę.
W tym miejscu wskazać należy, iż do zawierania i rozwiązywania z młodocianymi umów o pracę w celu przygotowania zawodowego mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony, przy czym omawiana umowa powinna określać w szczególności:
rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy),
czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,
sposób dokształcania teoretycznego,
wysokość wynagrodzenia.
Przypadek 3.
Jakie mam obowiązki w kwestii zatrudniania młodocianych?
Pracodawca jest przede wszystkim zobowiązany zapewnić młodocianym pracownikom opiekę i pomoc, niezbędną dla ich przystosowania się do właściwego wykonywania pracy. Ponadto wymieniony ma obowiązek prowadzić ewidencję pracowników młodocianych.
Dodatkowo młodociani, z którymi pracodawca podpisał umowę o pracę (niezależnie od jej celu), tak jak wszyscy pracownicy podlegają obowiązkowemu szkoleniu bhp w pełnym zakresie, tj. pełnemu szkoleniu wstępnemu przed przystąpieniem do pracy a następnie szkoleniom okresowym. Pracodawca zobowiązany jest także przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego.
Jeżeli chodzi o pozostałe obowiązki, to pracodawca w regulaminie pracy (lub w inny przyjęty sposób) powinien umieścić:
- wykaz prac wzbronionych młodocianym,
- wykaz rodzaju prac i stanowisk pracy dozwolonych młodocianym zatrudnionym w celu przygotowania zawodowego,
- wykaz prac lekkich dozwolonych osobom młodocianym, przy czym musi on zostać zatwierdzony przez inspektora pracy.
Zatrudnianie młodocianych wymaga przestrzegania również innych aspektów formalnych, m.in. pracodawca powinien przed rozpoczęciem pracy przez młodocianego zapoznać go z regulaminem pracy, natomiast przedstawicielowi ustawowemu lub opiekunowi powinien przekazać informacje o ryzyku zawodowym na stanowisku pracy wykonywanej przez młodocianego.